Štampaj:

Prema prikupljenim podacima u okviru projekta „MONITORING I VERIFIKACIJA PRIORITETNIH KORISNIKA ZA POVRATAK I PROJEKTE  REKONSTRUKCIJE U BOSNI I HERCEGOVINI“, stanje u opstini Foča izgleda ovako:

UKUPNI PODACI ZA OPĆINU FOČA

POVRATAK: Vratilo se 800 porodica, odnosno 2.560 osoba
OBNOVLJENO:  1.300 stambenih jedinica
NEOBNOVLJENO:  1.100 stambenih jedinica.

U opštini Foča izvršena je rekonstrukcija 1.200 kuća Srbima i Bošnjacima. Trenutno se vrši implementacija projekta Z.P 018 (16 kuća), GRS gradovi (19 kuća),a Federalno ministarstvo izvršilo je dostavu građevinskog materijala za 27 porodičnih kuća i 2.000 KM za izgradnju, te trenutno vrši aktivnosti na raelizaciji istog programa za još 36 korisnika.

Trenutni broj zahtjeva za rekonstrukciju kuća prelazi 1.000 zahtjeva, a odabir korisnika za rekonstrukciju kuća nije ravnomjerno raspoređen po mjesnim zajednicama pa postoje slučajevi da u nekim MZ rekonstrukcija kuća počinje kasno u poređenju sa nekima gdje je završeno 50% rekonstrukcije.

Što se tiče samog povratka, u ljetnom periodu se može naći oko 800 porodica koje žive na području opštine, dok u zimskom periodu živi 235 porodica, a većinu čine dvije MZ: Popov most i Ustikolina RS. Želju za povratkom izrazila su još 372 domaćinstva.
Što se tiče elektrifikacije kuća postoji još porodica koje godinama žive bez struje, ali će se slika promijenit ako dođe do implementacije usvojenih programa:
Kozja Luka – Kremin (100.000 KM)
Slađanovići –Putevići – Mirjanovići (150.000 KM)
MZ Slatina (72.000 KM)
Izgradnja dalekovoda Anđelija – Kratina (300.000 KM) – gradi CRS

U opštini Foča nema gradskog prevoza što povratnicima otežava dolazak iz mjesnih zajednica u grad, i to utiče na njihovo materijalno stanje. Tenutno se u Foči nalaze dvije mašine Arrmije BIH koje rade na uređenju 150 kilometara lokalnih puteva u organizaciji opštine Foča i aktivista stranke SDA.

Zdravstvena zaštita povratnika uglavnom je uslovljena i sprovodi se u Federaciji, a što se tiče hitnih slučajeva Dom zdravlja u Foči prima pacijente i čini usluge bez ikakvih problema, a usvojena je i strategija razvoja ambulanti u svakoj MZ van gradske zone. Ambulanta je u funkciji i u Popovom mostu, a u tri MZ urađen je, također, prostor za ambulante ali nedostaje oprema.

Na području opštine Foča ima 25 učenika povratnika Bošnjaka od čega 16 učenika pohađa osnovnu školu u Popovom mostu zajedno sa djecom srpske nacionalnosti, a ostatak pohađa osnovnu školu u opštini Foča – Ustikolina. Postoji jedan problem, a to je kada djeca iz Popovog mosta završe osnovnu školu oni se ponovo vraćaju u Federaciju.Bezbjednosna situacija u Foči je zadovoljavajuća. Desila u se samo dva ispada maloljetnika koji su razbili stakla na džamiji i oskrnavili nišane na mezarju u Foči.

Pitanje miniranog područja koji se u Foči nalazi nije još moguće ustanoviti jer opštinski organi nisu dostavili osnovne podatke po tom pitanju.
Potrebna pomoć u donacijama: kreveti za spavanje, šporeti na loženje, struja, potrebna izgradnja staja za stoku, a zatim potrebna i stoka (krupna i sitna), potrebne mašine za obrađivanje imanja.

Stanovnici opštine Foča dobili su na raspolaganje 18 motokultivatora, 13 plastenika i tri velika traktora iz tri MZ (Jeleč, Izbišno,Popov most). Ove našine će pored poljoprivredih radova bit korištene i zimi za čišćenje puteva od snijega.Potrebno je usvojiti aktivnosti za nabavku još poljoprivrednih mašina, plastenika, uvećanje stočnog fonda te registraciju potodičnih zadruga poljoprivrednih proizvođača u opštini Foča radi bolje organizacije, izradu projekata za proizvodnju hrane te implementaciju istih.

Generalni podaci za opštinu Foča
U opštini Foča ima još oko 1.000 porušenih stambenih objekata te 372 pismena zahtjeva za obnovu i rekonstrukciju kuća. Ovoliki broj neobnovljenih objekata leži u činjenici da ja u opštinu Foča povratak počeo  sa zakašnjenjem od 5. godina u odnosu na druge opštine u BiH, čim su upoznate sve relevantne institucije koje se bave povratkom, rekonstrukcijom, sanacijom i pomoći povratnika.
Povratak u Foču sa aspekta sigurnosti je dobar, međuljudski odnosi su dobri i stalno se poboljšavaju.

Što se tiče infratsrukture u opštini Foča, putevi su u veoma lošem stanju, iako su 2010. godine rađeni u saradnji opštine i koordinacionog tijela „Svi za Foču“, Armije BiH gdje je opština obezbjedila gorivo, smještaj i hranu za vojnike te tehnička lica koja su pratila ovaj rad. Nažalost, nije se uradilo koliko se očekivalo, i to zbog kvarova, te nedovoljnog broja odgovarajućih mašina za rad. Sanacija, dakle, nije izvršena na svim planiranim putevima. Ovome svemu treba dodati i poplave koje su u nekim MZ napravile pravu pustoš, odneseno je više mostova i stotinama kilometara su uništeni putevi te za naredni period ostaje da se putevi i mostovi poprave, a to je veoma bitno za normaloizovanj života u ovoj opštini.

Skupština Opštine za rekonstrukciju, sanaciju puteva, izgradnju novih mostova za 2011. godinu, usvojila je plan da obezbjedi i utroši sredstva u visini od 1.736.425 KM.

Državno ministartsvo odobrilo je 140.000 KM za asfaltiranje puteva, od magistralnog puta Miljevina – Jeleč i Šadići – Ćurevo.
U 2010. godini je izvršeno mnogo priključaka na elektromrežu, postignuti su izuzetni rezultati i riješeni gotovo svi sporni slučajevi te obezbjeđeno desetak malih donacija za pomoć povratnicima kod priključka struje. Za 2011. godinu odobrena su sredstva za izgradnju nove mreže na potezu Slađanovići – Putevići – Mirjanovići, te Kozja Luka – Kremin, kao i izgradnja dalekovoda Anđelije – Kratine u dužini od 8 kilometara, te Puriši – Slatina u dužini od 2 kilometra. Za sve unaprijed navedene projekte odobrena su sredstva i odabrani u izvođači radova. I pored gore navedenih rezultata na elektrifikaciji sela i zaseoka općine Foča potrebno je obezbjediti 3.000.000 KM kako bi se postigla potpuna elektrifikacija svih domaćinstava.

Zdravstvena zaštita povratnika i pored donesene odluke Skupštine opštine Foča i želje da se u svim mjesnim zajednicma izgrade ambulante, ipak neće mnogo koistiti povratnicima koji uglavnom zdravstvnu zaštitu koriste u Federaciji. Bez Zakona o Zdravstvenoj zaštiti na državnom nivou nema potpune i prave zdravstvene zaštite te bi po tom pitanju trebalo više uraditi svi oni koji se bave zaštitom građana, posebno oni koji usvajaju te zakone.

Obrazovanje povratničke populacije  - u Foči ima samo jedna osnovna škola na Popovu Mestu koju zajedno pohađaju učenici srpske i bošnjačke orijentacije i nastava se odvija bez ikakvih problema. Završetkom osnovne škole djeca povratnika uglavnom školovanje nastavljaju u Federaciji, tj vraćaju se odakle u i došli.
Deminiranje – u opštini Foča jedan dio MZ Jošanica i Kratine nalazi s pod minama  što otežav povratak i slobodno kretanje povratnika. Početkom 2011. godine treba da se završi proces deminiranja na području Kratina zbog izgradnje dalekovoda.
Rekonstrukcija i sanacija objekata na području općine Foča izvršena je u procentima 60%, tj sanirano je 1.300 kuća zajedno Bošnjaka i Srba, a za sanaciju je ostalo još oko 1.100 stambenih objekata.

2010. godine Ministarstvo za ljudska prava i izbjeglice u BiH uradilo je 14 kuća, a humanitarna orgnizacija CRS 17 kuća. Federalnoministarstvoraseljenihosobaiizbjeglicadodijelilo je 67 paketa građevinskog materijala, i još po 2.000 KM za ugradnju istog. Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica RepublikeSrpske  dodijelilo je 4 paketa građevinskog materijala u visini od 60.000 KM te 40.000 KM podijeljeno je na dvadeset povratničkih porodica ko pomoć za završetk započetih radova na  objektima.

Poticaj za održivi povratak u 2010. godini za povratnike bio je dobar. Od strane  Federalnog ministarstva raseljenih osoba i izbjeglica dodijeljeno je 16 motokultivatora, 12 plastenika, 3 velika traktora za 3 MZ. Od strane Ministarstva za izbjeglice i raseljena lica RepublikeSrpske donirana su 4 motokultivatora, 2 plastenika te jedna donacija od 3.000 KM za izgradnju štale. Kantonalno ministartsvo Gorađde dodijelilo je novčanu pomoć za dvije štale u visini od 7.000 KM, saniralo krov stambene zgrade na Tjentištu, uplatili  elektro priključak za jednu povratničku porodicu, te donirali 3 agregata za povratničku populaciju. Crvene polumjesec Zenica donirao je sredstva u visini od 6.000 KM, tj. direktno je platio 3 elektro priključka, kupio jednu veš mašinu, jedan priključak kosačice za motokultivator te betonske propusne cijevi za povratnika koji je gradio prilazni put. Humanitarna organizacija CRS dodijelila je kompletan sitni alat za 17 porodica te je dodijelila MZ Tjentište 58 komada alata (lopate, sjekire...), 2.500 metara šlaufa za dovod pitke vode, te šporete i ogrjev za 17 porodica. UNHCR je pružio je veliku pomoć poplavljenim porodicama u dodjeli šporeta, hrane, deka, te je jednoj povratničkoj porodici dodijelio kravu.

Izvor podataka za općinu Foča:
► Udruženje građana povratnika i raseljenih lica u opštini Foča
► Monitori UZOPI u BiH